Jump to content

Robert Katende

Bisangiddwa ku Wikipedia

Robert Katende Munnayuganda omutendesi w'omuzannyo ogwa Chess, musambi wa mupiira era nga yinginiya . Ye Ssenkulu w'ekitongole ekya Sports Outreach.

Yatumbula omuzannyo gwa chess eri abaana b'omugotteko n'aba ku nguudo mu Kampala . [1][2]​ Amanyiddwa olw'okutendeka Phiona Mutesi, Munnayuganda eyasooka okukuguka mu muzaanyo gwa Chess ku daala ery'awaggulu[3] [4]​ era yali mutwe omukulu mu katabo ka 2012 akawandiikibwa Tim Crothers ne mu firimu eya 2016, Queen of Katwe eyateekebwatekebwa Mira Nair nga yawandiikidwa William Wheeler. David Oyelowo yazannya nga Robert Katende mu firimu eno, omwali Lupita Nyong'o ne Madina Nalwanga . [5][6][1]

Obuto bwe n'emisomo gye

[kyusa | kolera mu edit source]

Katende yazaalibwa mu Disitulikiti y’e Kiboga nga yazaalibwa omukyala eyali tannetuuka era yabeeranga ne jjajjaawe mu buto. Yakulira Naakulabye ku nkingizi z'ekibuga Kampala. [7] [8] Emisomo gye yagitandikira ku St Elizabeth primary school oluvannyuma n’agenda ku Lubiri Secondary School gye yayingirizibwa omuzannyo gwa chess. Okuva e Lubiri, yeegatta ku Yunivasite y'e Kyambogo gye yasomera dipulooma mu by’obuzimbi enguudo n’akulinyisa okumanya kwe mu muzannyo gwa chess. Yatandika omupiira ogw'ebigere n’oluvannyuma n’azannyira mu kiraabu z’omupiira ez'enjawulo omuli Miracle, Top TV FC, ne sports outreach ambassadors.[1][9][10]

Mu kiseera kino Katende alina diguli mu bya tekinologiya awamu ne by'okukanika Kompyuta awamu ne diguli ey'okubiri eya International Community Development okuva mu Northwest University mu Amerika.[11]

Musomesa wa chess FIDE eyakkirizibwa era omulamuzi alina ebbaluwa. [12]

Bwe yali ku yunivasite y’e Kyambogo, Katende yakitegeera nti asobola okuyamba abavubuka mu mupiira ne chess n’atandika okukola obwannakyewa n’okubunyisa emizannyo.

Mu 2003, yatandika okubunyisa emizannyo gya chess mu bitundu by’omugotteko. Bwabadde addukanya pulogulaamu zino eza chess e Katwe, yasaba ekibiina kya Uganda Chess Federation kikkirize ttiimu ye ey’abaana b’omugotteko okuvuganya mu mpaka za chess ez’amasomero ga siniya mu ggwanga. [1] Okusaba kwe kwagaanibwa emirundi egiwerako kubanga abaana baali tebasoma, naye oluvannyuma lw’okulemerako ennyo, ttiimu ye yakkirizibwa naye ng’abagenyi mu mpaka zino mu 2005. Ttiimu eno yakola bulungi okusinga abategesi bwe baali basuubira. [10] Omutindo gwa ttiimu ye gw'amatiza ekibiina kya Uganda Chess Federation okuwa Katende ekifo kya ssentebe w'akakiiko ka chess mu masomero n'oluvannyuma nga dayirekita w'enkulaakulana. [10]

Katende bwe yali asomesa abaana mu nzigotta omuzannyo gwa chess, yasisinkana Phiona Mutesi n’amutendeka saako n'okumulungamya. Mutesi yagenda mu maaso n’afuna obuwanguzi mu muzannyo gwa Chess ku mutendera gw’ensi yonna era ekitabo ne firimu ne biwandiikibwa ku bulamu bwe mu nzigotta n’engeri chess gye yamusitula okutuuka ku mutendera gw’ensi yonna.[3][13] Katende yakola nga omuwi w'amagezi ku ttiimu ekola firimu eno naddala mu bifo eby'okuzannya chess. [14]

Katende yaweebwa awaadi okuva mu kitongole ekigatta abazannyi ba chess mu nsi yonna olw’okukozesa chess okuleeta enkolagana n’abantu mu bitundu by’omugotteko. Era yalondeddwa okuba omuwandiisi omukulu mu kakiiko akakola ku mbeera z’abantu mu kibiina ekigatta omuzannyo gwa chess mu nsi yonna.[1]

Ye mutandisi era dayirekita w’essomero eritali lya magoba; SOM chess academy elirina amatabi mu bitundu ebiwerako n’ekigendererwa eky’okusitula obulamu bw’abaana b’omugotteko.[14] Katende era yatongoza "The Robert Katende initiative" okuzzaamu amaanyi, okutumbula n'okukyusa obulamu bw'abaana abataliiko mwasirizi. Era ye dayirekita wa Sports Outreach Uganda.[14][15]

Mu 2018, Katende yalondebwa okwegatta ku pulogulaamu ya Obama Foundation leaders Africa eyasooka.[16]

Ebikwata ku Famire ye

[kyusa | kolera mu edit source]

Katende mufumbo eri Sarah Ntongo. Balina abaana basatu nga bonna bawala.[7][17]

Mu 2017, mu kusiima omulimu Katende gweyakolera ekibiina ekya Chess, ekibiina ekifuga omuzannyo gwa Chess mu nsi yonna( FIDE) kyamuwa engule ya Tigran Petrosian.[18]

Mu 2018, Katende yali omu ku bakulembeze ba Afrika 200 abasiimibwa ekitongole kya Obama Foundation. Omulimu gwe era gwalagibwa mu lukiiko lwa Obama Foundation Summit olwa 2018 [19]

Mu 2019, Katende yafulumya ekitabo A Knight without a Castle ng’annyonnyola okusomooza kweyayitamu mu buto bwe awamu n’engeri gye yasalawo okukozesa chess ng’ekintu eky’okukyusa obulamu. [20]

Ebijuliziddwa

[kyusa | kolera mu edit source]
  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 "Robert Katende on changing lives through chess". The Independent Uganda (in American English). 2019-04-12. Retrieved 2022-03-01.
  2. "BBC World Service - Outlook, I Introduced Chess to Kampala's Slums". BBC (in British English). Retrieved 2022-03-01.
  3. 3.0 3.1 Crothers, Tim (2016-08-28). "Chess queen of Africa". the Guardian (in Lungereza). Retrieved 2022-03-01.
  4. "Phiona Mutesi | Chess Celebrities". Chess.com (in American English). Retrieved 2022-03-01.
  5. "Lupita Nyong'o and David Oyelowo star in the new trailer for Queen of Katwe". The Independent (in Lungereza). 2016-05-11. Retrieved 2022-03-01.
  6. Czachor, Emily Mae (2016-09-21). "Cast and Crew Celebrate 'Queen of Katwe' as "a Love Letter to Uganda" at Disney Film's Premiere". The Hollywood Reporter (in American English). Retrieved 2022-03-01.
  7. 7.0 7.1 "Katende after the Queen of Katwe". The East African (in Lungereza). 2020-07-06. Retrieved 2022-03-01.
  8. "I played chess to prove a point". Monitor (in Lungereza). 2021-01-05. Retrieved 2022-03-01.
  9. "Inspiring Stories | Meet the Real King of Katwe — Coach Robert Katende | Welcome to the Ugandan Diaspora" (in American English). Archived from the original on 2022-03-01. Retrieved 2022-03-01.
  10. 10.0 10.1 10.2 MAYANJA, RONNIE. "Meet Robert Katende, the real King of Katwe". The Observer - Uganda (in British English). Retrieved 2022-03-01.
  11. impactmania (2020-04-24). "Robert Katende in Uganda on a Post-COVID World". impactmania (in American English). Retrieved 2022-03-01.
  12. "Katende, Robert". ratings.fide.com. Retrieved 2022-03-01.
  13. "Phiona Mutesi, 'Queen of Katwe,' Rises From Uganda Slums to Become Inspirational Chess Prodigy". ABC News (in Lungereza). Retrieved 2022-03-01.
  14. 14.0 14.1 14.2 says, Moses. "Robert Katende & SOM Chess Academy". Chess-Site.com (in American English). Archived from the original on 2022-02-28. Retrieved 2022-03-01.
  15. "November 2020 - Uganda Perspective from Robert Katende". Sports Outreach (in American English). Archived from the original on 2022-03-01. Retrieved 2022-03-01.
  16. "Africa Leaders: Meet Robert Katende and the Som Chess Academy". Obama Foundation (in Lungereza). Archived from the original on 2022-03-01. Retrieved 2022-03-01.
  17. "Checkmate: Long winding road from pawn to king". The East African (in Lungereza). 2020-07-05. Retrieved 2022-03-03.
  18. Masala, Kenya Chess (2017-10-15). "Robert Katende of Uganda receives a Special Award -". Kenya Chess Masala (in American English). Retrieved 2022-09-13.
  19. "The Obama Foundation Leaders: Africa Program". Obama Foundation (in Lungereza). Retrieved 2022-09-13.
  20. Katende, Robert (2019-11-12). A Knight without a Castle: A Story of Resilience and Hope (in English). Made for Grace Publishing. ISBN 978-1641463775.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)