William Unek
William Unek (yazaalibwa mu 1929 – 20 Ogwokubiri 1957) yali muserikale wa poliisi Munnayuganda era omutemu w'abantu abangi emirundi egisoba mu gumu eyatta abantu omugatte 57 mu butemu bubiri obw'enjawulo obw'ekikungo mu myaka esatu egy'enjawulo.
Obutemu Obwamanyi
[kyusa | kolera mu edit source]Unek, Munnauyuganda era omu ku bantu b’e Acholi,[1][2] yakola ettemu lye eryasooka okumpi ne Mahagi, Belgian Congo mu 1954, gye yattira abantu 21 n’embazzi mu ssaawa emu n’ekitundu, nga tannadduka okugenda mu Kitundu kya Tanganyika.[3][4] Ekigendererwa ekyo tekyazuulibwangako.
Kirabika olw’obutategeeragana obutategeerekeka ne mukama we,[5] Unek yagenda mu lutalo olw’okubiri olwatandika mu matumbi budde nga 11 Ogwokubiri 1957. Ng’akutte emmundu ya poliisi enzibe, amasasi 50, n’embazzi, yatandika okutta abantu mu kitundu ky’e Malampaka, ekyalo nga mayiro 40 (64 km) mu bukiikaddyo bw’obuvanjuba bwa Mwanza.
Mu ssaawa kkumi n’ebiri, Unek yakuba abasajja kkumi, abakazi munaana n’abaana munaana amasasi, n’atta abasajja abalala bataano n’embazzi, n’afumita omulala, n’ayokya abakazi babiri n’omwana, n’anyiga omuwala ow’emyaka 15, bwe kityo omugatte n’atta abantu 36.[6][7][8] Oluvannyuma yakyusa okuva mu yunifoomu ya poliisi n’ayambala engoye ezabbibwa ku omu ku beyatta n’adduka. Mu baafa kigambibwa nti mwalimu mukyala we gwe yattira mu kasiisira kwabwe nga tannakakumako muliro,[9] awamu ne mukyala wa saajenti wa poliisi.[10]
Okumuyigga n’okufa kwe
[kyusa | kolera mu edit source]Okumala ennaku mwenda, Unek yanoonyezebwa abantu b’ebika by’e Wasukuma, poliisi, era oluvannyuma, kkampuni eya King's African Rigles mu muyiggo ogwali gukyasinze amanyi e Tanganyika mu kiseera ekyo.[6][11]
Wadde nga waliwo omulimu omunene ogw’okunoonya, omwali embwa n’ennyonyi,[12] n’empeera eyateekebwawo eya pawundi 350,[13] Unek yeewala abaali bamugoberera okutuusa lwe yasembayo okulabika mu nnyumba ya Iyumbu ben Ikumbu, eyali abeera mayiro 2 (3.2 km) okuva e Malampaka, ng'anoonya emmere. Iyumbu bwe yaloopa ku poliisi, yasabibwa okusigaza Unek naye abategeeze, singa omutemu addamu okujja mu maka ge. Unek, ng’akyalina emmundu, yaddamu okulabika ku ssaawa nga 7 ezookumakya enkeera. Iyumbu ng’asindise mukyala we ku poliisi, yawa Unek emmere n’anyumya naye okumala kumpi essaawa bbiri okutuusa obuyambi lwe bwatuuka. Mu kiseera ekyo, Iyumbu n’adduka n’afuluma ennyumba ye olwo akulira poliisi n’asuula bbomu y’omukka, n’akuma omuliro mu nnyumba. Unek, eyafuna ebisago eby’amaanyi bwe yali agezaako okwewala okukwatibwa, oluvannyuma yafiira mu ddwaaliro e Mwanza olwebiwundu bye,[7][14][15] n’afa nga 20 Ogwokubiri.[2] Oluvannyuma Iyumbu yafuna empeera y'ensimbi eya pawundi 125,[16] wamu n'Omudaali gw'Obwakabaka bwa Bungereza olw'obuzira bwe obwaviirako okukwata omuserikale ono.[17][18]
Oluvannyuma lw'okuttibwa
[kyusa | kolera mu edit source]Ng'okwanukula oluvannyuma lw'ettemu lino, ensawo yateekebwawo okuyamba bazzukulu b’abo abattibwa[19] era eddwaaliro ly’okuzaala ne lizimbibwa ng’ekijjukizo ky’abattibwa Unek.[20]
Obutemu bwe bumu ku businga okutta abantu mu kyasa eky’amakumi abiri.[21] Mu kiseera ekyo, ettemu lye erya 1957 lye lyaliko okukuba amasasi mu bungi agaasinga okutta abantu mu byafaayo ebiwandiikiddwa okutuusa mu 1982 e Woo Bum-kon.
Laba ne
[kyusa | kolera mu edit source]Ebijuliziddwa
[kyusa | kolera mu edit source]- ↑ "Runs Amok And Kills 16 Persons". Medicine Hat News. Reuters. 13 February 1957. Retrieved 1 June 2023.
- ↑ 2.0 2.1 "Telegrams in Brief". The Times. No. 53, 771. 21 February 1957.
- ↑ The Times (28 March 1957)
- ↑ itscshii (2021-01-09). "The African Berserker: William Unek". Colour Of Crime (in American English). Archived from the original on 2022-12-08. Retrieved 2022-07-19.
- ↑ Madulu, Ndalahwa F.: Changing Lifestyles in Farming Societies of Sukumaland: Kwimba District, Tanzania; Afrika-Studiecentrum, Leiden (1998) (p. 25)
- ↑ 6.0 6.1 African killer still at large, The Times (16 February 1957)
- ↑ 7.0 7.1 "Supplement to the London Gazette" (PDF). London Gazette. October 4, 1957.
- ↑ Berserk Slayer of 36 Sought, The New York Times (17 February 1957)
- ↑ "A place where no vulture fly". The Singapore Free Press. March 1, 1957.
- ↑ 32nd slaying, The Ottawa Citizen (14 February 1957)
- ↑ "Mass Killer Caught". The Straits Times. February 21, 1957.
- ↑ Constable Runs Amok In Africa, Kills 32, Corpus Christi Times (February 14, 1957)
- ↑ Murders 32, Greensburg Daily News (February 13, 1957)
- ↑ Greatest Murderer In Criminal History, Lethbridge Herald (March 30, 1957)
- ↑ "News in Brief". The Times. 1957-03-22.
- ↑ Reward for Courage, East Africa and Rhodesia, Volume 33; London, (March 21, 1957)
- ↑ George Medal for African Constable, East Africa And Rhodesia, Volume 34; London, (October 24, 1957)
- ↑ A Royal Reward, Jet (January 9, 1958)
- ↑ News Items in Brief; East Africa and Rhodesia, Volume 33; London, (April 25, 1957)
- ↑ Annual Report of the Provincial Commissioners for the year 1958; Government Printer, 1959.
- ↑ "World's greatest killer may be insane African". The Province. Vancouver, Canada. 1957-03-28. p. 3.
Ebijuliziddwa wabweru wa Wikipedia
[kyusa | kolera mu edit source]- Hunt crazed killer of 36, The Windsor Daily Star (nga 16 Ogwokubiri, 1957)
- Other parts – Dar Es Salaam, The Calgary Herald (nga 19 Ogwokubiri, 1957)
- Omutemu agambibwa okusinga mu bumenyi bw'amateeka mu byafaayo, Saskatoon Star-Phoenix (Ogwokusatu nga 28, 1957)
- Mordender Polizist, Hamburger Abendblatt (Ogwokusatu nga 28, 1957)
- Public Order, Colonial, Issues 339-342 (1958)
- Council Debates: Official Report (1957)
- Alipoota ya Gavumenti ya Kabaka mu Bungereza eya Great Britain ne Northern Ireland eri olukiiko olukulu olw’ekibiina ky’amawanga amagatte ku nfuga ya Tanganyika (1957)