Concepts necessary for Luganda discourse on the Universe
The Discourse on the Universe (Obwengula) in Luganda.
Any discourse on the science of the universe or the cosmic arrangement in Luganda requires the following concepts:
• Obwengula The Universe
• Nabire Nebular • Ekire nabire The Nebular Cloud
• Amasoboza Energy
• Ekikuubagano Friction
• Okubwatuka okunene Big Bang
• Emikka/ggaasi Gases
• Seng’endo Heavenly bodies or Celestial bodies
• Enjuba (Emmunyenye) Obutabalika Trillions Of Suns (Stars)
• Ebisinde Galaxies
• Ebisinde obutabalika Trillions of Galaxies
•Enjuba Suns=Stars •Emunnyenye Stars=Distant Suns
• Enkulungo Planets • Ebyebulungulo Magnetic Or Gravitational Fields • Ebibulungulo Satellites
• Ebibulungulo by’enjuba Solar Satellites, Enkulungo •Omwezi Moon • Ebibulungulo by’enkulungo Planetary Satellites
• Ekibulungulo ky’obutonde Natural Satellite
• Ebibulungulo ebinonooze Engineered (Artificial) Satellites
• Amasoboza Energy
• Obuziba oba Atomu Atoms
• Obutoffaalikazimbakintu The building blocks of Matter
• Okutomeggana kwa kemiko Chemical Reactions • Molekyo Molecule • Ebipooli/ebitooli Chemical Compound
• Ebipooli eby’ekika ekya kemiko Chemical Compounds • Endagakintu Elements
• Ensengekera y’enjuba eya semufu A Supernova Solar System
• Okuweweenyuka okwetoloovu Spinning
• Okwenyiga ekiddamunda Contraction
• Okwesikira munda Contraction
• Empalirizo esikira mu makkati Centripetal Force
• Empalirizo eyewaggula ku makkati Centrifugal Force
• Ekisiisi y’enkulungo Planetary Axis
• Akatoffaalikazimbakintu The Building Block Of Matter
• Ekimette /Ekintu /ekitonde Anything, matter, substance,
• Olusekkati lw’enkulungo Planetary axis
• Ekisiisi y’Ensi The earth’s axis
• Olusekkati lw’ensi The earth’s axis
• Obukulungo Planetoids
• Enkulungo Planets/ sphere
• Ekikulungo Hemisphere • Obwekulungirivu Spherical in nature
• Ekintu ekyekulungirivu Something spherical
• Enkula ennetoloovu Circle
• Obwotoloovu Circumference
• Ekintu ekyetoloovu Something circular
• Yikweta Sun’s equator
• Obwebulungirivu Perimeter