ENSUJJU ZISIMBE OWONE OBWAVU

Bisangiddwa ku Wikipedia

SIMBA ENSUJJU OGOBE OBWAVU N’ENJALA[kyusa | edit source]

Ennyanjula Mu kakyo kano Abalimi be’Enva, Ebibala, Ebimuli, Ebilungo ne’Nsujju biri kumwanjo nnyo mu kuyingiza ensimbi mu balimi era n’eggwanga. A. Abantu beyongeera obungi obugunjufu n’bulabufu nabyo byeyongedde . Abantu bategeera emigaso gy’enva n’ebibala eby’enjawulo mu bulamu bwabwe naddala okuliisa n’okukuuma emibiri gy’abantu. Ensujju [pumpkin] Ky’ekimu ku ebyo ebigenda okwogerwako. Ebika bino by’onolaba ku likalala luno byazulibwa bakakensa ; Ab’amawanga agenjawulo nga begatidde wwamu okuva mu mwaka ogwa 1897. 1. Madona [sweet cream pumpkins] pumpkins] 2. Bala[connect cut firld pumpkins] 3. Oziga [large cheese pumpkins] 4. Dulu [large cheese pumpkins] 5. Kaoma [sugar fish pumpkins] 6. Nabwendo [Anderina pumpkins] 7. Gaboggola [sun fish pumpkins] 8. Mikando [Hana fish pumpkins]

Ensimba sooka onnyike ensigo okumala essaawa abiri munya (24) nga tonasimba. - Sima ekinnya fuuti 3 ku bbiri - Fuuti 3 obwetooloovu - Fuuti bbiri wansi munda - Fuuti 5 ne yinkyi 6 wansi Ekinya kimu mugendamu : - Ebaafu y’Nakavundira - Ebaafu 1 ey’Ettaka lyokungulu - Teeka ensigo 2 mu kinnya - Bikkako obusubi butono . - Ensujju zini zimerra oluvanyuma lwa nnaku 7 – 14 - Okuva ku kinnya ekisooka okudda ku kyokubiri ziba fuuti 30 Ekyokwegendereza Endabirira : bikka ku bikolo olwokukuma bunyogovu buli bbanga Wewale endwadde zebiwuka bino wamanga: - Obuzunzanjuki [scale mealy bag] - Kawuluzi [leaf miner] - Obusaanyi [beatls] - Abantu [people] Abantu abali mu kasanvuebasimba nsujju, tebayita mu kiryo era tebakungula nsujju. - Ensolo [animals] Eddagala [pest control] - Funa Kamulali omutono tampeco 1 - Taaba, ebikoola 10 - Ekifuula, olubatu 1 - Kawunyira [rayila] olubatu 1 - Omusul w’bisor nga muwolu akadomola ka lita 5 - Amazzi nga mayonjo akadomola ka lita 5 gagate wamu , sengejja bulungi - Fuyira ku bikola Amanguddala ngo’labye obulwadde tolonzalonza. Okubala Ensujju zino zibala [yield]. Buli kikolo kibala wakatiw’ensujju 50 -60 oba okusingawo.

Okuklungula Okuva ku nnaku 90 -120 gye myezi 3 -4 tandiika okukungula okuva lw’osimbye. Entereka Tereka ensujju mu kifo awatali bbugumu nnyo . Otereka ensujju okuva ku sand 8 –sane 36 ( gye’ myezi 2- 8) Enmigaso - Okuwona obwavu n’enjala - Emmere ezimba omubiri - Ensujju ddagala eri abantu n’ebisolo - Emmere eya namaddala ekkuuma enjala - Ebiryo nabyo ddagala. Akatale; Akatale ke nsujju tekagwawo , welamula ewka. Enfumba Enfmba yanjawulo nnyo okusinzira ku mawanga agalya ensujju. <ref> MAAIF

JoyceNanjobeKawooya