Jump to content

Salim Saleh

Bisangiddwa ku Wikipedia

 

Salim Saleh (yazaalibwa Caleb Akandwanaho; 14 Ogusooka 1960) Munnayuganda offiisa w'amajje e'yawumula e'yaweereza mu Uganda People's Defence Force (UPDF), ekibinjja ky'ebyokulwanyisa ekya Uganda. Muganda wa Pulezidenti wa Uganda, Yoweri Museveni, era omuwi w'amagezzi wa Pulezidenti ku nsonga z'amajje. Yaweereza ngaMinisita wa State for microfinance okuva mu mwaka gwa 2006 okutuusa 2008. Saleh alabikidde mu butabanguko bw'ensonga y'enguzi, omuli ne UN Security Council okumwekwasaganya ku nsonga z'okukozesa amaanyi okutwaala eby'obugagga obyensibo mu Democratic Republic of the Congo.

Emirimu jy'omumajje

[kyusa | kolera mu edit source]

Mu mwaka gwa 1976, ku myaaka 16, yava mu Kako Secondary School e Masaka okwegatta ku Front for National Salvation (FRONASA), ekibiina ky'abayeekera ekisangibwa mu Tanzania eky'atandikibwaawo muganda we Yoweri Museveni okulwaanyisa ekisanjya kya Idi Amin. Wamu ne mukwaano gwe Fred Rwigyema ne muganda we Museveni, yatendekera mu Mozambique n'abayeekera ba Samora Machel's FRELIMO.Eyo jyeyafunira Salim Saleh n'amukuza[1] nga nom de guerre. Mu mwaka gwa 1978, FRONASA yegatta ku bibiina ebilwaanisa Amin mu Tanzania era ne batandikawo ekibiina kya Uganda National Liberation Army (UNLA), wamu n'ebibinjya by'okulwanisa mu Tanzanian ne bawamba Kampala Mu Gwokuna 1979 – ne basindika Idi Amin mu kweekweeka. Oluvanyuma Saleh bamufuula platoon commander owa UNLA unit mu Distulikitti y'e Moroto. Nga okulonda okwalimu ekuyomba n'okusika omuguwa enyo okwa December 1980 elections kuwedde, Museveni yalangirira olutalo ku UNLA ne Gavumenti ya Milton Obote.

Salim Saleh yegatta ku kibiina kya muganda we ekyaNational Resistance Army (NRA) era olutalo lwa guerilla war olumanyikiddwa nga "olutalo lw'omunsiko", olwali olw'okuwangaala paka 1986. Mu Gusooka 1986, Salim Saleh yalangira NRA okulumba Kampala, oluvanyuma okw'aleetera okusanyaawo ekisanjja kya Tito Okello', ne Museveni okufuuka Pulezidenti. NRA yafuuka ejje lye gwanga, ne Salim Saleh nga commanding offiisa, General Elly Tumwine nga Army Commander, ne Museveni nga Commander-in-chief.

Saleh yeyongera okukulembera ekibinjja ky'amajje okulwanisa ebibiina by'abayeekera ebirala ebyaali bisigaddewo mu UNLA, omwaali Uganda People's Democratic Army (UPDA), mu bitundu by'omu mambuka ge gwanga. Yali wankizo nnyo mu kuteesa enkolagana ey'eddembe ne UPDA.

Saleh yasikira Elly Tumwine nga Army Commander mu mwaka gwa 1987, era n'akwaata ekifo kino okutuusa mu 1989 bwe, okugoberera okunenyezebwa ku nsonga z'enguzi, muganda we bwe yamugoba mu majje. Oluvanyuma yafuuka omuwi wamagezi owa Pulezidenti mu nsongo z'okwelwanako n'okwerinda (1996–1998), era ne commander wa Army Reserve Force (1990–2001), eyetaba mu kudamu okuwumuza amajje agalwaana mu lutalo lw'omukibira.

Saleh yadamu okuyita abakulembeze ba RPFmu Uganda, mu kufa kw'omukulembeze wa RPF Fred Rwigyema Yasiba Peter Bayingana, eyali yefudde omukulembeze wa RPF, ne Chris Bunyenyezi. Bombi battibwa.

Bwe yali akyaali mu majje, Salim Saleh yetabba mu kukola bizinensi ze ne mu bikolwa by'okutereeza embeera ya bantu n'okubawa sente okwezimba, nateekawo bizinensi ez'enjyawulo omuli eby'amataka n'amayumba paka ku by'enyonyi, era naafuuka omusajja wa bizinensi mu Uganda aky'asinze okuba omugagga, naye era ne yettabba mu buvuyo bw'enguzi.

Bank ya Uganda ey'abasuubuzi

[kyusa | kolera mu edit source]

Mu 1998, Salim Saleh yegoba mu kifo ky'omuwi w'amagezi owa Pulezidenti, okugoberera ebigambibwa nti Greenland Investments, ekitongole mwe yali stakeholder ow'amaanyi, yali ekozeseza ekitongoole ky'omunsi ya Malaysia, Westmont, okugula mu buba ebitundutundu mu bank ya Uganda esingamu obunene, kati Uganda Commercial Bank (UCB) etakyaakola.[2][3] Muganda we, Pulezidenti Museveni, oluvanyuma yagamba nti yali agobye Salim Saleh, si lwa kwetabba mu kavuyo ako, naye lwa "busiiwuufu bw'ampisa n'okutamiira" mu majje.

Ebiccupuli bya helicopter

[kyusa | kolera mu edit source]

Mu 1998, ekitongole kya Salim Saleh ky'agulira amajje helicopter, nafuna omutemwa gwa dollar $800,000. Helicopter z'aazuulibwa okuba ebiccupuli.[4]

Okw'etabba mu Congo (DRC)

[kyusa | kolera mu edit source]

Salim Saleh okusingira ddala yali mu alippota ya UN Security Council ku nsonga z'okwetabba mu kukozesa mu bubba eby'obugagga obyensibo (natural resources) mu Congo (DRC) m biseera by'Olutalo lwa Congo Olw'okubiri[5] . Gvumenti ya Uganda yagobba alipoota, era tewaliwo kubonereza abo abaali betabye mu kilwa kino.[6]

Enkulaakulana ey'akabaawo

[kyusa | kolera mu edit source]

Mu 2005, Salim Saleh, eyali Lieutenant General, yali omu ku kibiina eky'asokera ddala okutikibwa okuva mu Uganda Senior Command and Staff College eKimaka mu Jinja. Okugoberea course eyo , yalinyisibwa eddala paka ku rank ya General mu UPDF.[7] Nga okulonda kwa 2006 General Elections tekunabaawo, Salim Saleh yaddayo okusoma era n'afuna A-level certificate, eky'ettaagiso kya wansi eokufuuka mmemba wa Paalamenti ya Uganda. Nga akalulu kawedde, yalondebwa ku bwa Minisita wa State owa Microfinance.

False Death Rumors

[kyusa | kolera mu edit source]

General Salim Saleh abadde alina olugambo lw’okufa olw’obulimba oluwerako. Mu mwezi gwo'kusaatu mu mwaka gwa 2002, olugambo olwali luyitiridde mu Kampala n’ebitundu bya Uganda ebirala nga Saleh yafa ng’ajjanjabirwa ebweru w’eggwanga.State House yafulumizza ekiwandiiko e kikakasa nti Lieutenant General Salim Saleh mulamu bulungi, nga baluubirira okugoba olugambo luno. Omuwandiisi wa Pulezidenti ow’ebyamawulire Mary Okurut kino yakikakasizza mu lujjudde. [8]

Ladiyo Capital FM yatangaazizza nti yabadde efulumya olugambo lwokka era nga tennalangirira kufa kwa Saleh. Kyokka leediyo endala zaaweerezanga amawulire ag’obulimba, ne kireetawo okutabulwa. [9] Saleh yennyini yatuukirira bannamawulire okuva e London okukakasa obulamu bwe, era ekibiina kya Citizens Concerned ekyatandikibwawo abawagizi ba Saleh, kyasaba okunoonyereza ku mawulire ag’obulimba. [8]

Mu mwezi gwo'kuna 2002, ebikumi n’ebikumi by’abawagizi baakuŋŋaanira ku kisaawe ky’ennyonyi Entebbe okwaniriza Saleh ng’akomyewo mu Uganda. Yayogeddeko eri abadigize, n'asambajja olugambo luno ng'agamba nti, "Omufu tayinza kwogera." Saleh era yalaze okusonyiwa eri abo abaali bamusaasaanyizza amawulire ag’obulimba. Okulabika kuno mu lujjudde kwayamba okuzzaawo obwesige mu bulamu bwe. [10]

Gye buvuddeko, mu mwaka gwa 2022, Saleh yaddamu okuloopebwa mu bukyamu ng’afudde ku mikutu gya yintaneeti ng’akola emirimu emitongole e Kapeeka. [11] Olugambo luno lwagobwa mangu olw’ebigambo ebitongole ebikakasa nti agenda mu maaso n’okukola ennyo mu nsonga za gavumenti. [12] [13] [14]

Ebijuliziddwa

[kyusa | kolera mu edit source]
  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Mozambican_Liberation_Front
  2. http://hrw.org/reports/1999/uganda/Uganweb-11.htm
  3. http://www.africa.upenn.edu/eue_web/hoa1298.htm
  4. http://allafrica.com/stories/200605300425.html
  5. http://www.oecd.org/document/6/0,2340,en_2649_34889_27217798_1_1_1_37461,00.html
  6. "Archive copy". Archived from the original on 2006-05-07. Retrieved 2024-04-13.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  7. http://newvision.co.ug/D/8/12/462512/Kimaka%20Staff%20Command
  8. 8.0 8.1 "Salim Saleh Alive In London, Says State House". New Vision. Retrieved 2025-08-08.
  9. "Uganda: Capital FM Never Said Saleh Dead". Daily Monitor. 2002-03-13. Retrieved 2025-08-09.
  10. "Hundreds welcome gen saleh". New Vision. Retrieved 2025-08-08.
  11. "Salim Saleh Death Rumors: Family Breaks Silence - The Pearl Times" (in American English). 2024-12-05. Archived from the original on 2025-01-12. Retrieved 2025-08-09.
  12. "Gen Saleh scoffs at rumours about his death". Monitor (in Lungereza). 2022-06-21. Retrieved 2025-08-08.
  13. "Gen. Salim Saleh's 'Ghost' Rises from the 'Dead' to Give away his Daughter Esteeri to City Businessman Bidna Muhoozi". The Investigator News (in American English). 2022-09-17. Retrieved 2025-08-08.
  14. Najib, Mulema (2022-09-16). "Gen. Salim Saleh is alive and kicking- State House clarifies". Watchdog Uganda (in British English). Retrieved 2025-08-09.

Ebijuliziddwa wa bweru wa Wikipediya

[kyusa | kolera mu edit source]

Template:S-start Template:S-mil Template:S-bef Template:S-ttl Template:S-aft

Template:S-bef Template:S-ttl Template:S-aft

Template:S-gov Template:S-bef Template:S-ttl Template:S-aft Template:End