Bakisimba

Bisangiddwa ku Wikipedia

Amazina ga Bakisimba agamanyiddwa nga Nankasa oba Muwogola mazina ga kinnansi agasibuka mu Baganda mu Bwakabaka bwa Buganda mu masekkati ga Uganda . [1] [2] Kiteeberezebwa nti gaasibuka mu ntambula za Kabaka Ssuuna owa Bwakabaka bwa Buganda eyali atamidde . [3] Amazina gano gaasooka kuzannyibwa mu Lubiri lwa mubiffo by'abalangila babuganda mu biseera eby’edda an galina obukulu obw’amaanyi mu by’obuwangwa n’embeera z’abantu mu kitundu era gatera okukolebwa mu mikolo gy’ebika, ebikujjuko, n’emikolo gy’ennaku enkulu. [3] [4] [5] [6]

Ebyafaayo[kyusa | edit source]

Ensibuko y’amazina ga Bakisimba esobola okulondoolebwa ebyasa bingi emabega, era emirandira gyago gisimbye nnyo mu nnono z’Abaganda . Amazina gano gabadde kitundu kikulu mu buwangwa bwa Baganda okumala ebyasa bingi. Lino lye limu ku mazina g'ekinnansi agasinga okumanyibwa era agasinga okukolebwa mu Uganda . [7] Kiteeberezebwa nti amazina gano gasibuka mu ntambula za Kabaka Ssuuna owa Buganda Kingdom eyali atamidde . Mu kusooka gaali mazina ga mubiffo by'abalangila babuganda mu biseera eby’edda era kirowoozebwa nti amazina gano gaasooka kukolebwa kussa kitiibwa mu mizimu ne bajjajja, nga banoonya emikisa n’obukuumi bwabwe. Ekiseera bwe kigenda kiyitawo, gazze gakulaakulana ne gafuuka akabonero k’obumu, amalala, n’okukuuma obuwangwa. [8]

Emitendera n’entambula ez’ennono[kyusa | edit source]

Amazina ga Bakisimba gamanyiddwa olw’okutambula okw’amaanyi, okuyimba ennyimba, n’okukola ebigere eby’amaanyi ebikolebwa abasajja n’abakazi. Abazinyi batera okukola enzirugavu, ng’abayimbi ssekinnoomu bakyusakyusa okulaga obukugu bwabwe ate abalala bakuba mu ngalo, okuyimba n’okuwerekera ennyimba. Amazina gano galimu obubonero obw’enjawulo obw’emikono, okubuuka, okusiba, n’okutambula kw’ekisambi, ne gakola omuzannyo ogw’amaanyi era ogukwata ku kulaba nga guwerekerwako ebivuga eby’enjawulo nga ebiwujjo by’enjuki (Nseege), amakondeere g’amayembe g’ente (engoombe), Ngalabi n’engooma ez’enjawulo nga Mpuunyi, Nankasa and Mbuut. [7]

Amakulu n’omugaso gw’obuwangwa[kyusa | edit source]

Amazina ga Bakisimba galina omugaso mu buwangwa bwa Baganda ogutagambika.[9] Gakola ng’engeri y’okunyumya emboozi, okulaga enneewulira, n’okujaguza ebikulu ebituuse ku bulamu bw’abantu ssekinnoomu oba ekitundu okutwaliza awamu. Amazina gano galimu omwoyo gw’okubeera awamu, okutumbula enkolagana, n’okunyweza omukwano wakati w’emilembe. Era gakola ng’ensibuko y’endagamuntu, okusobozesa abantu b’omu kitundu okukwatagana n’obusika bwabwe n’okukuuma ennono zaabwe ez’obuwangwa.

Amaanyi[kyusa | edit source]

Amazina ga Bakisimba makulu nnyo mu buwangwa bwa Baganda . Gakolebwa emirundi egiwerako gamba ng’embaga, okutikkira entebe, n’emikolo emirala egy’obuwangwa. Amazina gano era gakozesebwa okujaguza sizoni y’amakungula. Amazina gano kirowoozebwa nti galeeta emikisa n’okugaggawala mu kitundu. Mu myaka egiyise, amazina ga Bakisimba gafunye ettutumu okusukka Baganda era gafuuse ekitundu ekikulu mu by’obuwangwa bya Uganda. Kitera okuzannyibwa ku mikolo gy’eggwanga, ku mbaga z’ensi yonna, n’okwolesebwa, nga kikiikirira eby’obuwangwa eby’enjawulo eby’eggwanga lino. Amazina gano era gakubirizza abayimbi ab’omulembe guno, abayingiza ebintu bya Bakisimba mu nnyimba n’okuyimba, ne bongera okubunyisa obuyinza bwago.

Ebiwandiiko ebikozesebwa[kyusa | edit source]

  1. "Off to dance". New Vision (in Lungereza). Archived from the original on 2022-04-28. Retrieved 2024-01-09.
  2. "Traditional Dance of the Uganda people - text in English". www.face-music.ch. Retrieved 2024-01-12.
  3. 3.0 3.1 "Traditional Dances of Uganda - Popular Dances | Guide to Uganda" (in American English). 2017-08-26. Archived from the original on 2023-06-25. Retrieved 2024-01-09.
  4. Nannyonga-Tamusuza, Sylvia A. (2005). Baakisimba: gender in the music and dance of the Baganda people of Uganda. Current research in ethnomusicology. New York: Routledge. ISBN 978-0-415-96776-1. Archived from the original on 2024-01-10. Retrieved 2024-01-09.
  5. (45–62). {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Missing or empty |title= (help)
  6. "Bakisimba dance inspired by the drunkard's quick steps". Monitor (in Lungereza). 2021-01-05. Archived from the original on 2024-01-10. Retrieved 2024-01-09.
  7. 7.0 7.1 Makanga, Samuel (2014-03-19). "The Baganda Bakisimba Traditional Dance - Uganda safaris News". Prime Uganda Safaris (in American English). Archived from the original on 2024-01-10. Retrieved 2024-01-09.
  8. "Why we dance the way we do". Monitor (in Lungereza). 2021-01-04. Archived from the original on 2024-01-07. Retrieved 2024-01-09.
  9. "Rhythms that beat with true Ugandan spirit". New Vision (in Lungereza). Archived from the original on 2022-04-28. Retrieved 2024-01-09.

Soma Ebisingawo[kyusa | edit source]

  • Smith, Yokaana. "Amazina ga Bakisimba: Okukuza eby'obuwangwa by'Abaganda". Journal of Okunoonyereza ku Afirika . 42 (2): 45-62.
  • Johnson, Maria, ne muwandiisi w’ebitabo. "Ennono mu ntambula: Enkulaakulana y'amazina ga Bakisimba." Olukungaana lw’ensi yonna ku kukuuma eby’obuwangwa, 2017, pp. 123-136.
  • Ntanda, Yusufu. "Amakulu g'amazina ga Bakisimba mu Baganda." Journal of Okunoonyereza ku by’obuwangwa bwa Afirika, vol. 28, nnamba. 4, 2015, olupapula 89-102.
  • Ennyimba N'amazina Ez'ekinnansi Okuva mu Africa okuva eri Adzido