Murchison Falls

Bisangiddwa ku Wikipedia

 

Ebiyiriro bya Murchison,era ebimanyiddwa nga ebiyiriro bya Kabalega,kye kiwonvu ku ntikko yennyanja Albert ku mugga Victoria Nile mu Uganda.Ku ntikko y'ebiyiriro bya Murchison Falls,Omugga Nile gukaka okuyita mu bbanga eriri mu njazi,obugazi bwa mmita 7 zokka(fuuti 23), era nga gugwa mmita 43(fuuti 141),nga tegunnalengejja mu maserengeta mu nnyanja Albert.Omukutu ogufuluma mu nnyanja Victoria gusindika cubic mita nga 300 buli sikonda(11,000ft3/s) eza mazzi waggulu w'ebiwonvu,nga ganyigirizibwa mu kiwonvu ekikka wansi wa mmita 10 ( fuuti 33) obugazi.

Abawandiisi b'ebyafaayo abamu balowooza nti ekibinja ky'abaserikale ba Rooma abaasindikibwa Nero bayinza okuba nga baatuuka mu Murchison Falls mu 61 AD, naye waliwo obutakkaanya obw'amaanyi ku busobozi bw'ekyo ekyandibadde ekizibu ennyo.[1]

Samuel Baker ne Florence Baker be Bazungu abaasooka okubalaba ddala. [2] Baker yazituuma erinnya lya Roderick Murchison, Pulezidenti w'ekibiina kya Royal Geographical Society . [3] Ebiwonvu bino biwola erinnya lyabyo eri ekifo ekikyetoolodde Murchison Falls National Park .

Mu bufuzi bwa Idi Amin mu myaka gya 1970, erinnya lyakyusibwa ne lifuuka Kabalega Falls, oluvannyuma lwa Omukama (Kabaka) Kabalega owa Bunyoro, wadde nga kino tekyatongozebwa mu mateeka. Erinnya lyakomawo ne lifuuka Murchison Falls oluvannyuma lw'okugwa kwa Amin.[4] Oluusi kiyitibwa Kabalega Falls.

Ernest Hemingway yagwa ennyonyi mu mugga okuva ku biyiriro bya Murchison mu 1954. [5] Mu August wa 2019, Uganda yagaana pulojekiti y’amasannyalaze g’amazzi eyakolebwa kkampuni ya Bonang Power and Energy eya South Africa okusobola okukuuma ebiwonvu, ekimu ku bifo eby’obulambuzi ebisinga okuyingiza ssente mu ggwanga. [6]

Ebyawandiikibwa[kyusa | edit source]

  1. Vantini, Giovanni (2004). Da dove viene l'acqua del Nilo? Ricerche e risposte di antichi scienziati. Piroga: omuzingo 8, numero 23, pgs. 88-91 (url=https://web.archive.org/web/20180114184708/http://www.volint.it/piroga/piroga10/nilo.pdf Template:Webarchive)
  2. Template:ODNB
  3. https://web.archive.org/web/20070618040445/http://www.britannica.com/ebc/article-9044251
  4. "Archive copy". Archived from the original on 2007-09-30. Retrieved 2023-04-24.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  5. http://www.murchisonfallsnationalpark.com/
  6. [1]