Specioza Kazibwe

Bisangiddwa ku Wikipedia

Speciosa Naigaga Wandira Kazibwe (yazaalibwa 1 Ogw'omusanvu 1954), munnabyabufuziera omumyuka wa pulezidenti omukyala eyasooka mu Afrika. Yali mumyuka wa pulezidenti wa Uganda ow'omukaaga okuva mu 1994 okutuuka mu 2003, ekyamufuula omukyala eyasooka mu Afrika okukwata ekifo ky’omumyuka wa pulezidenti w’eggwanga eryetongodde. Dr. Speciosa Kazibwe naye musawo munayuganda omukugu mu by'okulongoosa . Era ayogerwako nga "Nnalongo", olw'abalongo be. Mu Ogw'omunaana 2013, yalondebwa ng'omuwandiisi w’ekibiina ky’amawanga amagatte Ban Ki-moon ng’omubaka ow’enjawulo ow’ekibiina ky’amawanga amagatte ku siriimu mu Afrika .

Gyenvudde n'Okusoma[kyusa | edit source]

Speciosa Kazibwe yazaalibwa mu Disitulikiti y’e Iganga nga 1 Ogw'omusanvu 1954. Yasomera mu Mount Saint Mary's College Namagunga, essomero lya siniya ery'ettutumu eririmu abakyala nga liri ku musingi gw'e kkanisa ya Katolika, erisangibwa ku luguudo olwa Kampala-Jinja Highway, okumpi n'ekibuga Lugazi . Mu 1974 yayingira Makerere University School of Medicine, gye yasomera obusawo obw’abantu, n’afuna diguli esooka mu by'eddagala n'okulongoosa mu 1979. Oluvannyuma yafuna diguli ey'okubiri mu by'eddagala, nayo okuva mu Makerere University Medical School, ng’akuguse mu by'okulongoosa . Mu 2009, yaweebwa diguli ey'okusatu eya Sayansi (SD), okuva mu Harvard School of Public Health, Department of Population and International Health.

Obumanyirivu mu mirimu[kyusa | edit source]

Kazibwe yatandika emirimu gye egy’ebyobufuzi nga Ssentebe wa Bassentebe ba Halls of Residence ku Makerere University Kampala (1975–76) - ekyenkana Pulezidenti wa University Guild, eyali eggyiddwawo Pulezidenti w’ekiseera ekyo Idi Amin Dada. Oluvannyuma yafuuka mmemba mu biwayi by'abavubuka n'abakyala mu kibiina kya Ugandan Democratic Party . Yawangula akalulu ke akasooka ng’omukulembeze w’ekyalo, ku tikiti y’ekibiina kya National Resistance Movement (NRM) mu 1987. Oluvannyuma yalondebwa okuba omukiise w’abakyala mu Disitulikiti y’e Kampala n’afuuka Ssentebe w’akakiiko akawabula Museveni mu kampeyini z’okulonda.

Yasooka kuweereza mu bufuzi bwa Yoweri Museveni mu 1989, bwe yalondebwa okuba Minisita omubeezi ow’amakolero, ekifo kye yalimu okutuusa mu 1991. Okuva mu 1991 okutuuka mu 1994, yaweereza nga Minisita w’ekikula ky’abantu n’enkulaakulana y’abantu. Yali mmemba mu lukiiko lwa Ssemateeka olwakola ssemateeka wa Uganda omuggya mu 1994. Mu 1996, yalondebwa okuba omubaka wa Palamenti mu kitundu ky’e Kigulu South mu Disitulikiti y’e Iganga . Okuva mu 1994 okutuuka mu 2003, Speciosa Kazibwe yaweereza ng'omumyuka wa Pulezidenti wa Uganda era nga Minisita w'eby'obulimi, amakolero n'oby'obuvubi.

Kazibwe abadde muwolereza w'abakyala mu kifo kyabwe mu Africa . Ng’akolagana n’ekitongole ekya Organization of African Unity n’akakiiko k’amawanga amagatte akavunaanyizibwa ku by’enfuna mu Afrika, yatandikawo akakiiko k’abakyala mu Afrika akavunaanyizibwa ku mirembe n’enkulaakulana (AWCPD) mu 1998; ekibiina ky’akubiriza. Ekigendererwa kya AWCPD kwe kuyamba okusobozesa abakyala okwetaba mu nkola z’emirembe n’enkulaakulana ku ssemazinga ono. Dr. Kazibwe era abadde ssentebe oba mmemba mu bibiina by’eggwanga eby’enjawulo, omuli:

  • The Senior Women's Advisory Group on the Environment
  • Uganda Women Entrepreneurs Association Limited
  • The Uganda Women Doctors Association
  • Agri-Energy Roundtable Uganda(AER/U)

Kazibwe yakubiriza olukung’aana olwatongoza ekibiina kya AER/Uganda nga 25, Ogwe kkuminogumu 1991 mu Kampala Sheraton era n’aweereza ku kakiiko k’ekitiibwa aka Agri-Energy Roundtable (AER) okumala emyaka egiwerako, n’afuna okusiimibwa okw’amaanyi. Mu 1998, ekitongole ekivunaanyizibwa ku by'emmere n'eby'obulimi ( FAO ) kyamuwa omudaali gwa "Ceres Medal" olw'okuyamba "omulimu gwe yakola mu kufuna emmere n'okumalawo obwavu".

Ebimukwatako[kyusa | edit source]

Mu April wa 2002, Kazibwe yawaaba omusango gw’okwawukana ne bba ng’agamba nti yali omu kubakosedwa embeera y'obutabanguko mu maka obwali bugenda mu maaso . Okuwasa abakazi abangi n’okukuba omukyala birabika nyo mu Uganda, naye okwawukana tekutera kubaawo. Bba yawakanya okwawukana kuno, ng’ajuliza enzikiriza ye ey’Ekikatoliki, n’agamba nti mukyala we yali yadda ewaka ekikeerezi awataali kunnyonnyola mu butuufu, era nga yeegatta ne bannabyabufuzi abalala abamu be yali tayagala. Olw’okusanga obuzibu okukola emirimu gye egy’eby'obufuzi n’okukola ku musango gw’okugattululwa ogweyongera okutabula, ku Lwokusatu nga 21 Ogw'okutaano 2003, Kazibwe yava mu bifo bye mu gavumenti, n’asaba amukkirizibwe okweyongerayo n'emisomo. Yamaliriza diguli ey'okusatu mu yunivasite ya Harvard . Alina abaana bana okuli n’abalongo okuva mu bufumbo bwe obwasooka era alina n’abalala abawerako. [1]

Ebijuliziddwa[kyusa | edit source]

  1. Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Violence

Ebiyungo eby’ebweru[kyusa | edit source]

Template:S-off Template:S-bef Template:S-ttl Template:S-aft Template:S-end